19 Eylül 2008 Cuma

İftar açmak ??


"İstanbul'da ünlü türbeler ilk iftarını açmak isteyenlerin akınına uğradı. " (25.09.06/Akşam)
"Iğdır Valisi Saim Saffet Karahisarlı, Çocuk Yuvasını Ziyaret Ederek İftar Açtı" (13.10.06/İHA)
"İktidar takımı ve muhterem eşleri ayrıca gecekondulara gidip iftar açtılar." (03.12.2003/Emin Çölaşan)
"İftarını açanlar hareketlenince izdiham oluştu, yol ortasında iftar açan kadınlar ezilmekten zor kurtuldu." (17.10.04/Radikal)
"İftarı kuru fasülyeye kaşık sallayarak açan da var. Kişi başına 130 YTL'ye iftar açan da..."(25.09.06/Vatan)


Yukarıdaki cümlelerde dikkatinizi çeken bir şey oldu mu hiç? Olmadıysa bir daha okuyun.Kiminiz hemen farkettiniz, kiminiz de ne var gayet doğal cümleler dediniz, fark etmediniz bile.. İşte bu hata gün geçtikçe çoğalıyor. Verdiğim örnekler sadece yazılı basından. Bir de televizyonlarınızı açın, haberleri seyredin. Bu hataya düşen ne kadar insan var dikkatlice bakın. Üstelik çoğu da spiker, muhabir, yazar vs.. Belki o kadar da büyütülecek bir şey değil diyorsunuzdur. Fakat abartmazsak da kimsenin göreceği yok! Şunu belirtmeliyim ki Türkçe'yi çok iyi bildiğimi ve her zaman doğru kullandığımı iddia etmiyorum. Sadece duyarlı olmak, çok iyi bilmesem de bildiğim kadarını ayakta tutmak istiyorum o kadar...

"Başbakan bugün ilk orucunu evinde açtı" demek dururken; "Başbakan bugün evinde ilk iftarını açtı" deniyor!
'İftar açmak' deyimi kulağımı iyiden iyiye tırmaladığı bir gün "İftar edilir de, açılır mı aceba?" diyerek bu deyimin yanlış kullanıldığını düşünmeye başladım. "İyi de spikerinden tutun en tanınmış yazarlar bile böyle söylüyor. Herkes yanlış ben mi doğruyum" diyerek yanlış düşündüğümü de düşünmedim değil hani...
Beynimdeki soru işareti ısrarla noktaya dönüşmek istiyordu. Kendimce cevaplar üretiyordum. İftar, oruç açma demek. Açmayı açma olamayacağına göre. İftar açılmaz diye kanaat getirdim. Fakat buna biraz daha açıklık getirmek istiyordum. Sonunda Süleyman Ateş'in şu cevabı beni tatmin etti:


"İftar, fatr, futur kökünden gelir. Fatr yarmak, açmak, başlamak demektir. Allah göklerin ve yerin fatırıdır yani bunları yokluktan ortaya çıkarandır. Orucunu bitirecek olanın ilk yemek yemesine iftar denilir. Arapça’da futur, sabah kahvaltısıdır. Bilindiği gibi sabah kahvaltısı günün ilk yemeğidir. Yeme eyleminin önünü açtığı için kahvaltıya futur denmiştir. Terim olarak iftar, oruçlunun orucunu açmasına denilir. İftar açmak tabiri “açmayı açmak” gibi anlamsız bir söylem olur. “İftar etmek” olur ama “iftar açmak” olmaz."

Hiç yorum yok: